«Ведомости»: мемлекеттік қарызға қызмет көрсету АҚШ-қа барлық бюджет шығыстарының 12,75%-ын құрайды.
Фото: Джонатан Эрнст / Reuters
АҚШ-тың мемлекеттік қарызына қызмет көрсету құны, Қазынашылық департаментінің есептеулері бойынша, 2023 жылдың сәуір айының соңында 460,26 миллиард долларды құрады. Бұл туралы америкалық департаменттің деректеріне сілтеме жасап «Ведомости» жазады.
2023 қаржы жылының алғашқы жеті айындағы пайыздық шығыстар (АҚШ-та ол 1 қазан мен 30 қыркүйек аралығында белгіленген) елдегі барлық федералды шығыстардың 12,75 пайызына жетті. Бұл сома да АҚШ ЖІӨ-нің шамамен 1,7 пайызына сәйкес келеді.
АҚШ-тың Қаржы министрі Джанет Йеллен бұған дейін мемлекеттік қарызға қызмет көрсетуге бюджет шығыстарының ұлғаюы дефолт қаупін айтарлықтай арттыратынын айтты. Оның пікірінше, ел билігі 1 маусымда-ақ мемлекеттік қарыздың шегіне қол жеткізуге байланысты төтенше шараларды таусуы мүмкін, өйткені маусымның ортасында ғана қомақты салық түсімдері күтілуде.
COVID-19 пандемиясының басынан бері мемлекеттік қарыздарға қызмет көрсетуге пайыздық шығыстар үлесінің артуы байқалды. Егер 2020 қаржы жылының соңында ол барлық бюджет шығыстарының 7,99 пайызын (522,77 миллиард доллар) құраса, 2021 жылы ол 8,24 пайызға (562,39 миллиард доллар) өсті. 2022 жылдың соңында пайыздық шығыстар 11,46 пайызға (718,75 миллиард доллар) дейін өсті. Дүниежүзілік банктің мәліметі бойынша, бұл сома Қазақстан мен Австрияның 2021 жылғы жалпы ішкі өнімінен – тиісінше 197,11 және 480,37 миллиард доллардан асып түсті.
Экономикалық ғылымдар факультетінің деканы, профессор Сергей Пекарскийдің айтуынша, АҚШ бюджетінің мемлекеттік қарызға қызмет көрсетуге жұмсалатын шығыстарының үлесі алдағы айларда біртіндеп өсіп, 14-15 пайызға жетеді. Оның пайымдауынша, бұл көрсеткішке қысым жасайтын негізгі факторлар бюджет тапшылығының өсуі, ФРЖ ставкасын көтеруі және АҚШ экономикасының қарапайым өсуі болады.
Промсвязьбанктің Экономикалық және салалық талдау департаментінің басшысы Евгений Локтюхов АҚШ бюджетінің пайыздық шығыстарының үлесі 13-14 пайызға дейін артады деп болжап отыр, ал оның өсімі 2024 жылы жалғасады. Әзірге мұндай шығыстардың өсуі бюджетке тұрақты салық түсімдері мен АҚШ мемлекеттік облигацияларына сұраныс есебінен бақылануда, деп қосты ол. Локтюхов дефолт қаупін төмен деп бағалады, ал егер ол экономикалық өсуді жеделдете алмаса, ел 5-6 жылдан кейін елеулі проблемаларға тап болуы мүмкін. АҚШ Федералды резервтік жүйесінің (FRS) екі пайыздық инфляция мақсатына жете алмаған жағдайда дефолт ықтималдығы да артады.
Бұған дейін The Washington Post (WP) АҚШ-тың мемлекеттік қарызының 31 триллион долларға дейін өсуіне және дефолт қаупіне әкелген негізгі себептерді санамалаған болатын. Олардың ішінде 2001 жылы АҚШ президенті Джордж Буштың салықты азайтуы, АҚШ-тың Таяу Шығыстағы соғыстары және 2008 жылғы рецессия бар.