Дүниежүзілік банк: Қытай дамушы елдерге әлемдегі ең үлкен несие беруші ретінде АҚШ-ты басып озды
Фото: Тайрон Сиу / Reuters
Дүниежүзілік банк экономистерінің, Уильям мен Мэри колледжіндегі AidData зерттеу жобасының, Гарвард университетінің және неміс Киль институтының зерттеуіне сәйкес, соңғы онжылдықтарда Қытай АҚШ-ты басып озып, дамушы елдердің ең ірі кредиторына айналды. Әлемдік экономикаға арналған.
2000 жылдан 2021 жылға дейін ҚХР күрделі қарыз проблемаларына тап болған 22 елге 240 миллиард долларға жуық шұғыл көмек жіберді. Бұған Аргентина, Пәкістан және Нигерия кіреді. Қарыздық қиындықтары бар мемлекеттерді құтқару үшін несие көзі ретінде Пекин өзінің Орталық банкінің орасан зор резервтерін пайдаланады — олар 3,3 триллион долларға бағаланады.
Несиелердің басым бөлігі Қытай Халық Банкі (PBOC) своп желілері арқылы берілді — шын мәнінде бұл орталық банктер арасындағы юаньмен төмен пайыздық мөлшерлемемен берілген несиелер. Бірнеше жыл бойы Бейжің мұқтаж елдерге Халықаралық валюта қорынан (ХВҚ) көбірек қаржылай көмек жіберді. Сарапшылар мұндай келісімдердің мақсаты Қытай валютасын халықаралық саудада пайдалануды ынталандыру болғанын алға тартады.
Қытай Орталық банкінің қазіргі саясатын Bloomberg агенттігіне берген сұхбатында Дүниежүзілік банктің бұрынғы бас экономисі Кармен Рейнхарт сынға алды. Сарапшы борышкер елдерді құтқаруды ауыр дағдарыс және бұл елдер үшін ұзақ мерзімді қарыз қиындықтарының басталуы деп санайды. Сонымен қатар, оның пікірінше, ҚХР қарыздардың өсуіне байланысты күрделі қаржылық мәселелерге тап болған кедей елдердің мәселелерін шешуге тырыспайды.
Америка шенеуніктері Рейнхарттың пікірімен келіседі. Олар Қытайдың дамушы елдерді қарыз тұзағына түсіргенін, енді ХВҚ-дан көмек сұрап жатқанын баса айтады.
Бір жыл бұрын Дүниежүзілік банк Қытай билігінің соңғы онжылдықтарда жүргізген дамушы елдерге жаппай несие беру саясаты көптеген үкіметтердің өз қарыздарын төлеуді тоқтатуына әкеліп соқтырғанын хабарлады. 2008 жылдан бері, егер жасырын дефолттар ескерілсе, Қытай 71 несиені қайта құрылымдауға, негізінен қарыз дефолтына тап болды. Оған Африка елдері, Куба, Ирак, Қазақстан, Қырғызстан, Украина, Тәжікстан, Венесуэла барды.