«Коммерсант»: Росстаттың инфляцияны анықтау әдістемесінің ерекшеліктері оның бағаланбауына ықпал етуі мүмкін
Фото: Ирина Бужор / Коммерсант
Росстат пайдаланатын инфляцияны есептеу әдістемесінің ерекшеліктері бағаның өсуіне себеп болған дағдарыстың ерекшеліктеріне байланысты оны 2022-2023 жылдарға жете бағаламауға ықпал етуі мүмкін. Бұл туралы экономистер Родион Латыпов, Елена Ахметова және Егор Постолиттің «Коммерсант» сілтеме жасаған «Баға басқатырғыштары» атты еңбегінде айтылған.
Зерттеу авторлары тұтынушылық орташа бағалар динамикасы мен ұқсас тауарлар мен қызметтерге баға индекстері (ТБИ) арасындағы сәйкессіздіктің артып келе жатқанына назар аударды. Теориялық тұрғыдан сәйкессіздік нөлге жақын болуы керек, бірақ ассортименттің тұрақты өзгеруі белгілі бір айырмашылықты тудырады және соңғы жылы ол айтарлықтай байқалды.
Демек, ақпан айында осы айырмашылықты ескере отырып, ТБИ ресми 11 пайызға емес, 12,5 пайызға артуы керек еді. Материалда бұл Росстаттың қатесі немесе әдейі бұрмалауы туралы емес, бұрын-соңды болмаған санкциялық шектеулер жағдайында әдістеменің дұрыстығы мәселесі туралы екендігі атап өтіледі.
Мысал ретінде мақала авторлары Росстаттың ТБИ құрамдас бөліктерінде 2022 жылдың екінші тоқсанынан бастап электроника бағасының тұрақты төмендеуін келтіреді, бұл оның орташа бағасының өсуімен қатар жүрді. Мысалы, 2023 жылдың қаңтарында смартфонның орташа бағасы өткен аймен салыстырғанда 30 пайызға өссе, тұтыну бағасының индексі 0,09 пайызға төмендеген.
RUIRYY TradingView-тен дәйексөздер
Айырмашылық сипатталған құрылғының өзгеруіне байланысты — Rosstat түсінігінде ол 32-128 гигабайт жад сыйымдылығы бар гаджеттен 64-256 гигабайт жады бар құрылғыға айналды. Экономистер бұл тенденция ассортименттегі арзан тауарлардың тез шаймалануымен байланысты болуы мүмкін екенін атап өтті, бұл логистикадағы проблемалардан туындады.
2014-2022 жылдардағы екі көрсеткіш арасындағы орташа айырмашылық 0,3 пайызды құрайды, ал 2015-2016 жылдары Росстат инфляцияны тіпті асыра бағалаған. Алайда, бөлек 2022 жылы айырмашылық 0,9 пайызды құраса, 2023 жылдың басында ол 1,5 пайызға көтерілді. Сонымен бірге, зерттеушілер еске салады, тұтынушылар инфляцияны ұқсас тауарлар мен қызметтерге баға индексі емес, абсолютті бағалар, яғни тауарлар мен қызметтерге жұмсалатын шығындар деп түсінеді.
Бұған дейін хабарлағанымыздай, биылғы жылдың бірінші тоқсанында тұрғындардың тұтынушылық көңіл-күйі өзгерді. Тауарлар мен қызметтер бағасының жақын арада өсуін күтуге байланысты ресейліктер өз жинақтарын белсендірек жұмсай бастады.